Quỹ nhà ở quốc gia: Giải pháp đột phá cho bài toán nhà ở xã hội

Việt Nam đang đối mặt với một nghịch lý: Nhu cầu về nhà ở xã hội rất lớn nhưng nguồn cung lại vô cùng hạn chế. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa mặn mà với phân khúc này do lợi nhuận thấp, thủ tục rườm rà, quỹ đất eo hẹp và nhiều ràng buộc khác.

Trước thực tế đó, tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 3/2025, Bộ Xây dựng cho biết đang nghiên cứu, rà soát để đề xuất giải pháp thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia. Đến nay, Bộ Xây dựng đã chủ động giao đơn vị chuyên môn khẩn trương nghiên cứu từ các kinh nghiệm quốc tế, rà soát các quy định pháp luật hiện hành và đề xuất giải pháp triển khai.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP. HCM (HoREA) cho rằng, việc thành lập quỹ nhà ở quốc gia sẽ giúp điều phối các nguồn vốn để thúc đẩy phát triển nhà ở giá rẻ, bao gồm cả nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ.

Ông Châu cho rằng, cơ chế hỗ trợ của Quỹ Nhà ở quốc gia sẽ bao gồm cả phát triển nhà ở thương mại vừa túi tiền và phát triển nhà ở giá rẻ. Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là tình trạng đình trệ của hàng trăm dự án.

Huy động nhiều nguồn lực để tạo nguồn vốn dài hạn bền vững

PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh nhìn nhận, để Quỹ Nhà ở quốc gia vận hành hiệu quả và phát triển bền vững, yếu tố nguồn vốn là vấn đề cốt lõi. Theo đó, nguồn vốn có thể đến từ nhiều kênh khác nhau, trong đó nguồn lực từ ngân sách nhà nước sẽ đóng vai trò là "vốn mồi" - yếu tố then chốt để quỹ vận hành.

Cùng với đó, vốn từ khu vực doanh nghiệp tư nhân cũng là nguồn lực rất quan trọng, có thể huy động thông qua các hình thức như hợp tác công - tư hoặc doanh nghiệp bất động sản đầu tư trực tiếp vào các dự án nhà ở giá rẻ.... Ngoài ra, nguồn vốn quốc tế sẽ là một kênh quan trọng. Theo đó, việc tận dụng nguồn vốn vay ưu đãi từ các tổ chức tài chính quốc tế hoặc nguồn vốn ODA sẽ giúp giảm áp lực lên ngân sách nhà nước và đảm bảo nguồn lực dài hạn.

Theo ông Thịnh, một điểm quan trọng trong mô hình này là quỹ cần được tách bạch với các chương trình nhà ở xã hội hiện hành, giống như Quỹ Phát triển Nhà ở (HDB) của Singapore.

Dẫn chứng, Singapore là một trong những quốc gia Đông Nam Á giải quyết thành công nhất chương trình nhà ở cho người thu nhập thấp trên cơ sở giải quyết đồng thời 2 vấn đề là đầu tư xây dựng quỹ nhà ở giá rẻ dồi dào tại đô thị, phần lớn do cơ quan chuyên trách của nhà nước đảm nhiệm và triển khai mô hình quỹ tín dụng cho vay mua nhà. "Đây là một mô hình rất thành công tại Singapore trong mấy chục năm qua, giúp đông đảo người dân của quốc đảo này, nhất là những người trẻ, có nhà ở tại một trong những nơi đắt đỏ nhất thế giới về bất động sản", ông Thịnh chia sẻ.

Việc tách bạch quỹ với chương trình nhà ở xã hội hiện hành sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia mạnh mẽ hơn, đồng thời đáp ứng nhu cầu nhà ở của đại bộ phận người dân. Nhà nước không trực tiếp đầu tư hay xây dựng nhà ở mà tập trung vào việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia, thông qua các gói tín dụng ưu đãi và hỗ trợ về quỹ đất.

Đặc biệt, vị chuyên gia này nhấn mạnh, một quỹ tài chính lớn như quỹ nhà ở quốc gia cần có cơ chế giám sát chặt chẽ, minh bạch, để tránh tình trạng thất thoát, lãng phí, phân phối hiệu quả các khoản vay hỗ trợ đối với dự án đầu tư xây dựng nhà giá rẻ cũng như người mua nhà...

Ngoài ra, việc quỹ hợp tác với các ngân hàng thương mại để cung cấp các khoản vay ưu đãi cho người mua nhà cũng là một giải pháp cần thiết. Thay vì yêu cầu người dân phải trả trước một khoản tiền lớn, quỹ có thể triển khai gói vay lãi suất thấp (khoảng 3 - 5%) với thời hạn trả góp dài từ 20 đến 30 năm, giúp người thu nhập thấp có thể mua nhà mà không bị áp lực tài chính quá lớn.

Một trong những vấn đề quan trọng của Quỹ Nhà ở Quốc gia là phải xác định đúng đối tượng thụ hưởng, tránh tình trạng lợi dụng chính sách để trục lợi. Theo ông Châu, vị Chủ tịch HoREA cho biết, quỹ sẽ tập trung vào việc cung cấp nhà ở theo hình thức bán hoặc cho thuê với mức giá ưu đãi cho những người thu nhập trung bình hoặc thấp, công nhân tại các khu công nghiệp, lao động tự do, cán bộ, công chức, viên chức chưa có nhà ở ổn định và các gia đình trẻ gặp khó khăn về tài chính.

Ông Châu nhấn mạnh, xác định đúng đối tượng sẽ giúp quỹ hoạt động hiệu quả, tránh tình trạng đầu cơ và đảm bảo nhà ở xã hội thực sự đến tay những người cần.